کانادا به عنوان یک مقصد تحصیلی چند فرهنگی با جذابیت فزاینده‌اش، گزینه‌ای عالی به منظور تحصیل در مقطع دکترا برای شماست که از طریق ارائه گنجینه‌ای از فرصت‌های پژوهشی به شما در توسعه تخصصتان یاری می‌دهد. بیش از یک سوم کل پژوهش‌های کشور کانادا در دانشگاه‌های این کشور انجام می‌شود و این امر به‌اندازه‌ی میلیاردها دلار در اقتصاد کانادا نقش‌آفرینی می‌کند.
شرایط تحصیل دکتری در کانادا
به منظور اخذ پذیرش تحصیلی کانادا و ادامه تحصیل در مقطع دکتری باید شرایط خاصی داشته باشید:
داشتن مدرک فوق لیسانس در رشته مرتبط (برای بسیاری از اساتید و دانشگاه‌ها سابقه تحصیل و معدل در لیسانس هم مهم است. بنابراین بهتر است در زمان اپلای مدرک کارشناسی خود را نیز ارائه دهید)
داشتن معدل فوق لیسانس حداقل ۱۵
داشتن نمره زبان با آیلتس حداقل ۶.۵ برای رشته های مهندسی و علوم و حداقل ۷ برای بیشتر رشته‌های هنر، معماری، زبان انگلیسی، روانشناسی و مدیریت (یا نمرات معادل آن‌ها)
داشتن نمره آزمون GRE جی آر ای حداقل ۳۰۰ یا جی مت حداقل ۵۰۰ برای بعضی از رشته های مدیریت و مالی و حسابداری
انجام پروژه های تحقیقاتی
داشتن استاد راهنما در دانشگاه مقصد (برای بسیاری از رشته‌ها)
برای مثال، برای تحصیل در دانشگاه بریتیش کلمبیا در مقطع دکترای مهندسی مکانیک باید معدل حداقل ۱۶، نمره آیلتس حداقل ۶.۵ یا تافل ۹۳ داشته باشید. همچنین بایستی از یکی از اساتید این دانشگاه به عنوان سوپروایزر تز دکترا تایید گرفته باشید. داشتن مقالات پژوهشی قطعا در نتیجه پذیرش موثر است.
شرایط سنی برای تحصیل دکترا در کانادا
طبق قوانین کانادا هیچ محدودیت و شرط سنی برای تحصیل PhD در کانادا وجود ندارد. معمولا سن ایده آل برای تحصیل دکترا در دانشگاه‌های کانادا ۳۰ سال است، اما بسیاری از دانشجویان دکترا که هر ساله از دانشگاه‌های کانادا پذیرش می گیرند بالای ۳۰ سال سن دارند.
تنها نکته‌ای که باید به آن توجه کرد منطقی بودن سن دانشجو و تحصیل او در مقطع دکترا برای پروسه ویزای تحصیلی کانادا است. برای مثال، اگر بالای ۴۰ سال داشته باشید و از دانشگاهی در کانادا پذیرش دکترا بگیرید، ممکن است آفیسر پرونده در مورد بازگشت شما به کشور پس از تحصیل قانع نشود.
مزایای تحصیل دکتری در کانادا
کار با اساتید و پژوهشگران برجسته دنیا
امکان دریافت بورسیه تحصیلی و حتی فول فاند
بهره مندی از امکانات مدرن دانشگاهی با تکنولوژی بالا
انجام و چاپ پژوهش‌های تحقیقاتی با اعتبار جهانی
امکان کار پس از تحصیل و دریافت اقامت دائم کانادا
مدارک لازم برای تحصیل دکتری در کانادا
ترجمه مدرک و ریز نمرات لیسانس و فوق لیسانس به همراه کپی فارسی (ترجمه انگلیسی یا فرانسه)
کارنامه زبان
رزومه
انگیزه نامه به انگلیسی یا فرانسه
دو یا سه توصیه نامه از اساتید (توصیه نامه‌های آنلاین باید از طریق ایمیل آکادمیک استاد شما برای دانشگاه مورد نظر ارسال شوند)
نمونه نوشتار Writing Sample/: معمولا شامل مقالات، بخش‌هایی از پایان نامه یا گزارش‌های تحقیقاتی است (برای همه رشته‌ها الزامی نیست).
چکیده پایان نامه ارشد (در صورت وجود)
یک یا چند مقاله پژوهشی چاپ شده در ژورنال های معتبر
پروپوزال تحقیقاتی (در صورت لزوم)
پاسپورت معتبر
مراحل پذیرش تحصیل دکتری در کانادا
پروسه اخذ پذیرش دکترا در کانادا را می‌توان به دو مرحله اصلی تقسیم بندی کرد:
مرحله اول: تعیین استاد راهنما در دانشگاه کانادا
قبل از اینکه بخواهید برای دانشگاه‌های کانادا در مقطع دکترا اپلای کنید و پذیرش تحصیلی بگیرید ابتدا باید با اساتید دانشگاه‌های آن در رشته مرتبط خود مکاتبه کنید و بتوانید برای تز دکترای آینده استاد راهنما پیدا کنید.
چطور استاد راهنمای مناسب برای پذیرش دکترای کانادا پیدا کنیم؟
پروسه پیدا کردن سوپروایز یا استاد راهنمای دکترا به طور خلاصه شامل موارد زیر است:
۱. ایمیلی تهیه کنید و در آن خلاصه‌ای از سوابق تحصیلی و شغلی، کارهای پژوهشی انجام شده، مقالات چاپ شده و حوزه‌های تحقیقاتی مورد علاقه خود را بنویسید. باید در این ایمیل به طور خلاصه توضیح دهید چرا شما دانشجوی مناسبی برای انجام کار تحقیقاتی با استاد مورد نظر هستید. نوشتار شما باید قانع کننده باشد.
۲. لیستی از تمام دانشگاه‌هایی که با شرایط پذیرشی شما مانند مینیمم معدل، نمره زبان و … هماهنگ است و رشته تحصیلی شما در آن ارائه می‌شود را مشخص کنید.
۳. وارد سایت دپارتمان رشته خود شده و از بین تمام اساتیدی که در آن رشته تدریس می‌کنند اساتیدی را انتخاب کنید که حوزه تحقیقاتی شما با حوزه تحقیقاتی آن اساتید هماهنگ و در یک راستا باشد.
۴. سپس کانتکت با اساتید را شروع کنید.
۵. اگر پاسخ مثبتی از استادی دریافت کردید و یا قبل از آن مایل به انجام مصاحبه با شما بودند خود را برای مصاحبه آماده و سعی کنید با بهترین جواب‌ها خود را دانشجوی شایسته و مناسبی برای آن استاد نشان دهید.
۶. در نهایت با دریافت پاسخ مثبت از یکی از اساتید پروسه اپلای خود را انجام دهید و نام ایشان را در اپلیکیشن وارد کنید.
مرحله دوم: اپلای و ارسال مدارک به دانشگاه کانادا
حالا که استاد راهنمای شما مشخص شده است بلافاصله همه مدارک لازم برای اپلای دکتری کانادا را تهیه و اقدام به اپلای کنید.
چگونه برای دکترای کانادا اپلای کنیم؟
۱. در سایت دانشگاه در قسمت “Apply” اکانت بسازید.
۲. در اپلیکیشن ایجاد شده اطلاعات فردی، نام رشته، ترم ورودی، سوابق تحصیلی و شغلی، نام استاد راهنما و دیگر موارد لازم را وارد کنید.
۳. اگر امکان آپلود مدارک در این مرحله وجود دارد، همه مدارک لازم را آپلود کنید.
۴. اطلاعات حساب بانکی را وارد و اپلیکیشن فی را پرداخت کنید.
۵. در پایان روی گزینه “Submit” کلیک کنید.
۶. پس از سابمیت اپلیکیشن ایمیلی حاوی اپلیکیشن نامبر و اطلاعات لازم برای فعال کردن پورتال خود دریافت می‌کنید.
۷. پورتال خود را به طور منظم چک کنید تا زمانی که نتیجه اپلای شما مشخص شود.
هزینه تحصیل در مقطع دکترا در کانادا چقدر است؟
به طور میانگین شهریه دکتری در کانادا سالانه بین ۸,۰۰۰ تا ۳۰,۰۰۰ دلار است. هزینه تحصیل دکترا در کانادا بسته به رشته و دانشگاه و طول دوره تحصیل متغیر است. هزینه تحصیل دانشجویان بین‌المللی معمولاً در حدود دو برابر هزینه‌ای است که دانشجویان کانادایی پرداخت می‌کنند.
مثال ۱: شهریه دکترای برق و کامپیوتر در دانشگاه بریتیش کلمبیا برای دانشجویان بین المللی سالانه ۹,۱۳۱ دلار است.
مثال ۲: هزینه تحصیل دکترای شیمی در دانشگاه کنکوردیا برای دانشجویان بین المللی سالانه ۲۱,۰۴۱ دلار است.
در مقطع دکترا در کانادا معمولا انواعی از بورسیه ها وجود دارد که شهریه دانشجویان را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
بورسیه تحصیل دکتری در کانادا
تعدد بورسیه‌های تحصیلی در کانادا در مقطع دکترا، تحصیل را برای دانشجویان خارجی مقرون به صرفه کرده است. فاند دکترا در کانادا معمولا توسط دولت کانادا و سازمانهای خصوصی و یا دانشگاه‌ها و اساتید دانشگاهی تامین می‌شود.
بورسیه‌های دولتی کانادا
بورسیه‌ی ونیه – The Vanier Canada Graduate Scholarships
به ازای هر سال مبلغ ۵۰ هزار دلار کانادا (معادل با ۳۷۲۱۰ دلار آمریکا) را در مقطع دکترا و در رشته‌های علوم اجتماعی و انسانی، علوم طبیعی، علوم مهندسی و علوم بهداشت به دانشجویان برتر داخلی و خارجی می‌پردازد.
بورسیه بنیاد پیر الیوت ترودو – The Pierre Elliott Trudeau Foundation doctoral scholarships
به مدت سه سال به ازای هر سال مبلغ ۴۰ هزار دلار کانادا (معادل با ۲۹۷۷۰ دلار آمریکا) را به شهروندان کانادا و دانشجویان خارجی پرداخت می‌کند. برای دریافت این بورسیه، موسسه کانادایی یا خارجی که مایل به تحصیل در آن هستید یا در حال حاضر در آن تحصیل می‌کنید، باید شما را پیشنهاد کند.
بورسیه‌های دانشگاهی کانادا
انواع دیگری از اسکالرشیپ تحصیلی در مقطع دکترا در کانادا از سمت دانشگاه‌ها یا اساتید دانشگاهی تامین می‌شود. هر سال بسیاری از دانشگاه‌های کانادا فاندهای تحصیلی مقطع دکترا را در سایت خود اعلام می‌کنند. برای دریافت این نوع بورسیه‌ها باید برای آن‌ها اپلای و مدارک لازم را برای دانشگاه ارسال کنید.
نمونه‌ای از بورسیه دانشگاهی کانادا
فلوشیپ دانشگاه بریتیش کلمبیا – The University of British Columbia Four Year Doctoral Fellowship
حداقل مبلغ ۱۸,۲۰۰ دلار کانادا را به ازای هر سال تأمین می‌کند. این دانشگاه همچنین هزینه کامل تحصیل دانشجویان نخبه داخلی و خارجی را در کل مدت چهار ساله تحصیلشان متقبل می‌شود.
بورسیه‌های اساتید کانادا
اساتید دانشگاه‌های کانادا هم هر سال به دانشجویان و پژوهشگران برتر خود در مقطع دکترا اسکالرشیپ تحصیلی ارائه می‌دهند. در واقع بودجه فاندی که آن‌ها به صورت دستیار پژوهشی یا دستیار آموزشی ارائه می‌دهند از سمت دانشگاه تامین می‌شود.
دستیار پژوهشی – Research Assistant
به عنوان یک دستیار پژوهشی شما به یک عضو هیئت علمی (که می‌تواند استاد راهنمایتان باشد) از طریق همکاری در جمع‌آوری داده، آنالیز، گزارش نویسی، ساماندهی آزمایشگاه یا دفتر و وظایف دیگر در امر پژوهش یاری می‌رسانید.
دستیار آموزشی – Teaching Assistant
به عنوان یک دستیار آموزشی از طریق انجام کارهایی نظیر تدریس دروس، تصحیح اوراق امتحانی دانشجویان، و یا مدیریت یا انجام بخش‌های آزمایشگاهی به استاد خود کمک می‌کنید. برای اینکه دستیار آموزشی شوید علاوه بر شرایط تحصیلی خیلی خوب، باید تسلط خود بر درس و توانایی‌تان در تسهیل یادگیری دانشجویان را به نحوی اثربخش نشان دهید.
بورسیه پست دکترا در کانادا
اگر مدرک دکترای خود را دریافت کرده‌اید و قصد دارید به عنوان پژوهشگر در دوره پست داک یا پست دکترا در کانادا مشغول به کار شوید، هر ساله دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی بسیاری در کانادا این امکان را برای متقاضیان خارجی فراهم می‌کنند. با کار در دوره پست دکتری حقوق دریافت می‌کنید که هزینه آن از سمت استاد، دانشگاه و یا به صورت اسکالرشیپ و فلوشیپ از سمت نهادهای دولتی تامین می‌شود.
چند نمونه از فلوشیپهای دوره پست داک در کانادا برای متقاضیان خارجی:
Royal Society International Exchange Programme
AIRC International Cancer Research Fellowships (iCARE)
Komen Postdoctoral Fellowship Grants
Banting International Postdoctoral Fellowships
تحصیل دکترا در استان‌های کانادا
در ۱۰ استان کانادا دانشگاه‌هایی وجود دارد که در رشته‌های مختلف دارای مقطع دکترا هستند.
استان آلبرتا
زبان رسمی در استان آلبرتا انگلیسی است. هشت دانشگاه دولتی در این استان وجود دارد که از میان آن‌ها سه دانشگاه مقطع دکترا ارائه می‌دهند شامل:
دانشگاه آلبرتا
دانشگاه کلگری
دانشگاه لتبریج
استان بریتیش کلمبیا
غربیترین استان کانادا که زبان رسمی آن انگلیسی است. ۱۴ دانشگاه دولتی در این استان وجود دارد که ۵ دانشگاه آن دارای مقطع دکترا هستند:
دانشگاه بریتیش کلمبیا
دانشگاه سایمون فریزر
دانشگاه ویکتوریا
دانشگاه رویال رودز
دانشگاه بریتیش کلمبیای شمالی
استان انتاریو
پرجمعیتترین استان کانادا که در شرق این کشور واقع است و زبان رسمی آن انگلیسی است. ۲۲ دانشگاه دولتی در این استان وجود دارد که بیشتر آن‌ها رشته‌های زیادی در مقطع دکترا ارائه می‌دهند:
دانشگاه تورنتو
دانشگاه واترلو
دانشگاه وسترن
دانشگاه یورک
دانشگاه وینزور
دانشگاه کویینز
دانشگاه مک مستر
دانشگاه اتاوا
دانشگاه رایرسون
دانشگاه کارلتون
دانشگاه براک
دانشگاه لیک هد
دانشگاه گوئلف
دانشگاه تکنولوژی انتاریو
دانشگاه لورنتین
دانشگاه ترنت
دانشگاه ویلفرید لوریه
دانشگاه نیپیسینگ
دانشگاه سنت پاول
استان نیوبرانزویک
استانی کوچک در ساحل شرقی کانادا است که زبان رسمی آن انگلیسی و فرانسوی می‌باشد. چهار دانشگاه دولتی دارد که تنها یک دانشگاه آن دارای مقطع دکتری است:
دانشگاه نیوبرانزویک
استان نوا اسکوشیا
استانی در منطقه آتلانتیک کانادا است که زبان رسمی آن انگلیسی است. دانشگاه‌های دارای مقطع دکترا شامل:
دانشگاه دالهاوزی
دانشگاه آکادیا
دانشگاه سنت ماریز
دانشگاه مونت سنت وینسنت
استان منیتوبا
استان مرکزی کانادا که زبان رسمی آن انگلیسی است. چهار دانشگاه دولتی دارد و تنها یک دانشگاه آن مقطع دکترا ارائه می‌دهد:
دانشگاه منیتوبا
استان نیوفاندلند و لابرادور
شرقیترین استان کانادا که زبان رسمی آن انگلیسی است. این استان تنها یک دانشگاه دولتی دارد که رشته‌هایی را در مقطع دکترا ارائه می‌دهد:
دانشگاه مموریال
جزیره پرنس ادوارد
جزیره‌ای در ساحل شرقی کانادا که زبان رسمی آن انگلیسی است. تنها یک دانشگاه دولتی با مقطع دکترا دارد:
دانشگاه پرنس ادوارد
استان کبک
بزرگترین استان کانادا که در بخش شرقی این کشور قرار دارد و زبان رسمی آن فرانسه است. دانشگاه‌های آن که دارای مقطع دکترا هستند شامل:
دانشگاه مک گیل
دانشگاه کنکوردیا
دانشگاه کبک
دانشگاه ای تی اس
دانشگاه مدیریت کبک
دانشگاه پلی تکنیک مونترال
دانشگاه اچ ای سی
دانشگاه مونترال
دانشگاه شربروک
دانشگاه لاوال
استان ساسکاچوان
استانی در مرکز کانادا که زبان رسمی آن انگلیسی است. تنها دو دانشگاه دولتی در این استان وجود دارد که دارای مقطع دکترا هستند:
دانشگاه رجاینا
دانشگاه ساسکاچوان
بهترین دانشگاه‌های کانادا برای تحصیل دکترا ۲۰۲۲
طبق رده بندی یو اس نیوز در سال ۲۰۲۲، رتبه کشوری و جهانی ۱۰ دانشگاه برتر کانادا در مقطع دکترا را مشاهده می‌کنید:
نام دانشگاه رتبه کشوری رتبه جهانی
دانشگاه تورنتو ۱ ۱۷
دانشگاه بریتیش کلمبیا ۲ ۳۱
دانشگاه مک گیل ۳ ۵۱
دانشگاه مک مستر ۴ ۱۳۳
دانشگاه آلبرتا ۵ ۱۳۸
دانشگاه مونترال ۶ ۱۴۰
دانشگاه کلگری ۷ ۱۷۴
دانشگاه اوتاوا ۸ ۱۹۲
دانشگاه واترلو ۹ ۲۱۰
دانشگاه وسترن ۱۰ ۲۸۷
آمار مربوط به دانشجویان دکترا در کانادا ۲۰۲۲-۲۰۲۱
تعداد دانشجویان خارجی دکترا در کانادا در سال ۲۰۲۲-۲۰۲۱،نشانگر این است که تنها ۳۰ درصد تعداد کل دانشجویان خارجی کارشناسی ارشد بوده است. این بدین معناست که دانشجویان فوق لیسانس بخش خیلی بزرگتری را در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی در کانادا تشکیل می‌دهند.
آمار دانشجویان ایرانی کانادا
درصد دانشجویان ایرانی در مقاطع مختلف تحصیلی در مقایسه با دانشجویان سایر کشورها در کانادا ۲۰۲۱-۲۰۲۰ نشان گر این است که ۳۰.۹% از دانشجویان ایرانی که در سال ۲۰۲۲-۲۰۲۱ به کانادا وارد شده‌اند دانشجویان دکترا بوده‌اند. رقمی که در مقایسه با تعداد دانشجویان دکترای سایر کشورها که به کانادا وارد شده‌اند یعنی ۷.۹% خیلی بیشتر است. از طرف دیگر میزان دانشجویان مقطع لیسانس در سایر کشورها ۵۹.۱% درصد بوده که در مقایسه با کشور ایران که ۱۴.۷% بوده، درصد خیلی بالاتری را نشان می‌دهد.
این مقایسه بیان می‌کند که دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی در ایران نسبت به دانشجویان مقطع لیسانس تمایل بیشتری برای ادامه تحصیل در کانادا دارند. در حالیکه در سایر کشورها این موضوع کاملا برعکس است.
چند کشور که در سال ۲۰۲۲-۲۰۲۱ بیشترین دانشجوی دکترا را داشته‌اند:
نام کشور تعداد دانشجویان دکترا در سال ۲۰۲۲-۲۰۲۱
چین ۱,۸۳۰
ایران ۱,۶۵۰
فرانسه ۹۰۰
آمریکا ۷۰۵
هند ۶۵۰
مکزیک ۵۰۰
وضعیت کار بعد از تحصیل دکترا در کانادا
اگر مایلید که پس از فارغالتحصیلی برای یافتن کار در کانادا بمانید، می‌توانید برای اخذ مجوز کار پس از تحصیل یا Post Graduate Work Permit (PGWP) اپلای کنید. این مجوز امکان اقامت و کسب تجربیات کاری ارزشمند را برای شما فراهم می‌کند. طول دوره PGWP بستگی به طول دوره تحصیل شما دارد.
زمانی که مجوز کار را دریافت کردید، در صورت امکان می‌توانید در همان دانشگاهی که فارغالتحصیل شده‌اید یا در دانشگاه‌های دیگر به عنوان پژوهشگر یا استاد مشغول به کار شوید.
اقامت کانادا از طریق تحصیل دکتری
اخذ اقامت دائم کانادا از طریق تحصیل در مقطع دکتری امکان پذیر است. در پایان سال اول کاری می توانید برای اقامت دائم کانادا درخواست دهید. روشهای مهاجرتی مختلفی برای اخذ اقامت دائم کانادا پس از تحصیل وجود دارد. بسته به شرایط شما باید بهترین روش را انتخاب کنید. در صورتی که بخواهید در دسته نیروی کار ماهر (Skilled Worker) اقدام کنید باید از طریق برنامه اکسپرس اینتری این کار را انجام دهید.
طول دوره تحصیل دکتری در کانادا چقدر است؟
مدت زمان دوره دکترا در کانادا بین ۴ تا ۶ سال است.
آیا تحصیل دکترا در کانادا رایگان است؟
خیر. برای تحصیل در مقطع دکترای کانادا باید شهریه پرداخت کنید ولی امکان دریافت بورسیه‌های تحصیلی وجود دارد که همه یا بخشی از شهریه از طریق آن پرداخت می‌شود.
برای تحصیل دکترای کانادا ۲۰۲۲ از چه زمانی باید اقدام کرد؟
برای اپلای در مقطع دکترا باید حداقل ۱۲-۸ ماه قبل از شروع ترم اقدام کرد. برای ترم سپتامبر ۲۰۲۲ باید از ماه سپتامبر یا اکتبر ۲۰۲۱ مکاتبه با اساتید دانشگاه‌های کانادا را شروع کنید.
شرایط دریافت فاند دکترای کانادا چیست؟
دریافت بورسیه تحصیلی دکترا در کانادا به فاکتورهای بسیاری مانند معدل بالا در مقاطع تحصیلی قبلی، نمره زبان بالا و انجام کارهای تحقیقاتی و چاپ مقالات پژوهشی با رنک بالا بستگی دارد.
آیا می‌توان برای دکترای مجدد در کانادا اقدام کرد؟
اگر قبلا در ایران مدرک دکتری گرفته باشید و بخواهید مجددا در همان رشته یا زیرشاخههای آن در کانادا دکترا بخوانید، این مسئله از نظر اساتید دانشگاه‌های کانادا منطقی نیست و شانس کمی برای پذیرش وجود دارد.